Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, ήρθε η ώρα για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων για χιλιάδες φορολογουμένους. Ήδη η σχετική εφαρμογή έχει τεθεί σε παραγωγική λειτουργία από το Υπουργείο Οικονομικών, αναμένοντας να εισρεύσουν στα κρατικά ταμεία τα σχετικά έσοδα.
Αξίζει να αναφερθεί, ότι είναι η τρίτη χρονιά που τα υποβαλλόμενα έντυπα έχουν αρκετές αλλαγές μετά την εφαρμογή του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν.4172/2013) καιπαράλληλα είναι η δεύτερη χρονιά όπου τίθενται σε εφαρμογή τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν.4308/2014), που επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού του εισοδήματος για τα νομικά πρόσωπα, τα οποία κατά συνέπεια αποτελούν πηγή εισοδήματος για σημαντικό μέρος φορολογουμένων.
Όλα αυτά θα αναλυθούν παρακάτω εκτενέστεραστον οδηγό που παρατίθεται για τη συμπλήρωση των σχετικών εντύπων.
Τι αποτελεί όμως εισόδημα;
Αρχικά να αναφερθεί ότι εισόδημα αποτελεί κάθε εισροή χρημάτων από οποιαδήποτε πηγή για κάθε φορολογούμενο. Η έννοια της πηγής αναλύεται στον ΚΦΕ με την ταξινόμηση των εισοδημάτων σε επιμέρους κατηγορίες, όπου και έκαστη εξ’ αυτών έχει διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση, είτε αυτή προέρχεται από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό.
Σαφώς η Φορολογική Αρχή έχει φροντίσει για τον τρόπο που θα φορολογούνται τα εισοδήματα τόσο των κατοίκων Ελλάδος προερχόμενα από το εξωτερικό, όσο και των κατοίκων εξωτερικού οι οποίοι αποκτούν εισοδήματα στην Ελλάδα, αφενός με την έκδοση σχετικών φορολογικών διατάξεων και αφετέρου με την κατάρτιση Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας με συγκεκριμένα συνεργαζόμενα κράτη.
Έτσι, τα έντυπα έχουν σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε η καταγραφή των εισοδημάτων να ταξινομείται σε επιμέρους κατηγορίες, με έκαστη εξ αυτών να έχει αυτοτελή φορολόγηση. Βεβαίως, υπάρχουν και επιπλέον στοιχεία τα οποία η Φορολογική Αρχή ζητά να τεθούν στη διάθεσή της, προκειμένου να φορολογήσει και με άλλα κριτήρια, άλλες φορές ελαφρυντικά, όπως λ.χ. σε περιπτώσεις αναπηρίας, νέων επιτηδευματιών ή αγροτών και άλλες φορές επιβαρυντικά, με πιο χαρακτηριστική τη φορολόγηση μέσω των τεκμαρτών δαπανών διαβίωσης.
Μετά την ανωτέρω γενική καταγραφή των βασικών στοιχείων που αποτελούν τη βάση υπολογισμού του φόρου εισοδήματος, παρακάτω ακολουθεί μία γενική ανάλυση των πινάκων της φετινής δήλωσης.
Α. Πίνακας 1. Στοιχεία φορολογουμένου
Στον πίνακα 1 συμπληρώνονται τα στοιχεία του/των φορολογουμένων (σε περίπτωση εγγάμων ή ΜΣΣ (με σύμφωνο συμβίωσης). Εν προκειμένω, τα συγκεκριμένα στοιχεία έρχονται προσυμπληρωμένα από το αρμόδιο τμήμα μητρώου, από την αρμόδια Δ.Ο.Υ. στην οποία ανήκουν οι φορολογούμενοι. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, αρμόδια Δ.Ο.Υ. είναι αυτή του τόπου κατοικίας των φορολογουμένων, πλην των περιπτώσεων: α) που ο υπόχρεος ασκεί ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, όπου αρμόδια Δ.Ο.Υ. είναι αυτή του τόπου δραστηριότητας και β) που ο υπόχρεος είναι κάτοικος εξωτερικού όπου αρμόδια Δ.Ο.Υ. είναι η Κατοίκων Εξωτερικού. Ειδικά σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να καταχωρηθεί στον πίνακα 1 και ο σχετικός φορολογικός εκπρόσωπος, βάσει των διατάξεων του Ν.4174/2013.
Βασική διαφορά σε σχέση με την περυσινή χρονιά είναι η προσθήκη του λογοτύπου της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, κάτι που πέρυσι δεν υπήρχε.
Β. Πίνακας 2. Πληροφοριακά στοιχεία
Επί του πίνακα 2, υφίσταται η υποχρέωση συμπλήρωσης ενός εκ των σχετικών κωδικών επιλέγοντας την αντίστοιχη ένδειξη σε περίπτωση που ισχύουν καταφατικά, οι όποιες εκ των ανωτέρω διαθέσιμων επιλογών. Εξυπακούεται ότι σε αρνητική περίπτωση τα παραπάνω πεδία δεν συμπληρώνονται. Ο εν λόγω πίνακας αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για τον ορθό υπολογισμό του φόρου εισοδήματος.
Οι αλλαγές σε σχέση με την περυσινή δήλωση είναι:
- Η προσθήκη των κωδ. 021-022 που συμπληρώνεται απ’ όσους ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και είναι ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ.
- Η προσθήκη των κωδ. 037-038 που συμπληρώνεται από τους κατ’ επάγγελμα αγρότες.
- Η προσθήκη των κωδ. 011-012 αφορά βουλευτές-ευρωβουλευτές που διαθέτουν ποσά αποζημίωσης ή των συντάξεων στα κόμματα. Ουσιαστικά μιλάμε για διαφοροποίηση των συγκεκριμένων κωδικών σε σχέση με πέρυσι όπου όσοι τον συμπλήρωναν (ΠτΔ, βουλευτές, υπουργοί κλπ) επιβαρύνονταν με ειδική εισφορά αλληλεγγύης 8%.
- Η κατάργηση των κωδ. 007-008 οι οποίοι συμπληρώνονταν από όσους κατοικούν μόνιμα σε νησί κάτω των 3.100 κατοίκων.
Γ. Πίνακας 3. Μείωση φόρου λόγω αναπηρίας
Στον πίνακα αυτό θα πρέπει να δοθούν όλες οι αναγκαίες πληροφορίες, που είναι απαραίτητες προκειμένου να ισχύσει η έκπτωση φόρου της τάξης των 200 ευρώ και αφορούν τις περιπτώσεις που υφίσταται τόσο για τον υπόχρεο όσο και για τα υπόλοιπα μέλη της οικογενείας αναπηρία ποσοστού ανώτερου του 67%. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη σχετικής γνωμάτευσης από τις αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές η οποία να βρίσκεται σε ισχύ.
Ο συγκεκριμένος πίνακας παραμένει ίδιος και απαράλλακτος σε σύγκριση με το περυσινό έντυπο.
Δ. Πίνακας 4. Φορολογούμενα εισοδήματα και μειώσεις
Ο συγκεκριμένος πίνακας, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του εντύπου, καθώς εμπεριέχει όλα τα αναγκαία στοιχεία και την ανάλυση όλων των πηγών εισοδήματος, γι’ αυτό και αναλύεται σε περισσότερες της μίας υποκατηγορίες.
Πίνακας 4Α – Εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις
Ο πίνακας 4Α περιλαμβάνει όλα τα εισοδήματα τα οποία πρέπει να καταχωρηθούν στο έντυπο στην περίπτωση που οι φορολογούμενοι είναι μισθωτοί, συνταξιούχοι, μέλη ΔΣ και εργαζόμενοι με μπλοκάκι. Παράλληλα, καταχωρούνται στους αντίστοιχους κωδικούς τα αντίστοιχα ποσά που προέρχονται από καταβολές εισφορών σε ασφαλιστικούς οργανισμούς, εφόσον υφίσταται τέτοια περίπτωση, προκειμένου τα συγκεκριμένα ποσά να αφαιρεθούν από το φορολογητέο εισόδημα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσά τόσο των φορολογητέων εισοδημάτων όσο και των παρακρατηθέντων φόρων έρχονται προσυμπληρωμένα στους σχετικούς κωδικούς.
Σε περίπτωση που δεν έχουν προσυμπληρωθεί ή έχουν συμπληρωθεί λανθασμένα, ο φορολογούμενος θα πρέπει να έρθει σε επαφή είτε με τον εργοδότη του – σε περίπτωση μισθωτών – είτε με τον αρμόδιο ασφαλιστικό φορέα – σε περίπτωση συνταξιούχων, προκειμένου να κάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την έγκαιρη καταχώρηση των εισοδημάτων ή τη διόρθωση αυτών.
Εφόσον γίνουν και αυτές οι ενέργειες, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν έχουν επιφέρει αποτέλεσμα, ο φορολογούμενος θα πρέπει να συμπληρώσει μόνος του τα σχετικά ποσά στους κωδικούς 343-344 και 345 έως 350, αλλά στη συνέχεια θα πρέπει να προσκομίσει με συστημένη επιστολή στη ΔΗΛΕΔ τις σχετικές βεβαιώσεις αποδοχών, προκειμένου να ολοκληρωθεί η εκκαθάριση.
Μοναδική αλλαγή στο συγκεκριμένο πίνακα είναι η προσθήκη των κωδ. 395-396 όπου εδώ δηλώνονται τα ομαδικά ασφαλιστήρια συνταξιοδοτικών συμβολαίων που καταβάλλονται από αλλοδαπούς φορείς χωρίς μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, για τα οποία δεν έγινε παρακράτηση φόρου.
Τα εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις του ανωτέρω πίνακα φορολογούνται κλιμακωτά με βάση τις γενικές διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, ήτοι:
Πίνακας 4Β – Εισοδήματα αξιωματικών και κατώτερου εμπορικού ναυτικού
Κατ’ αντιστοιχία στο συγκεκριμένο πίνακα, ισχύει ότι και στον πίνακα 4Α, με τη διαφορά ότι σε αυτή την κατηγορία υπάγονται όλα τα εισοδήματα που αποκτούν οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα του Εμπορικού Ναυτικού.
Πλην αυτού, ένα σημαντικό επιπλέον χαρακτηριστικό είναι ότι τα εν λόγω εισοδήματα φορολογούνται με αυτοτελή τρόπο και πιο συγκεκριμένα με 15% για τους αξιωματικούς και με 10% για τα κατώτερα πληρώματα, με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης.
Ουδεμία αλλαγή στον συγκεκριμένο πίνακα για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι.
Πίνακας 4Γ1 – Εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα
Στον πίνακα αυτό, καταχωρούνται όλα τα εισοδήματα τα οποία προέρχονται από ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα αν ο υπόχρεος έχει υποχρέωση τήρησης βιβλίων ή όχι.
Ο τρόπος υπολογισμού του φορολογητέου εισοδήματος γίνεται σε λογιστική βάση – έσοδα μείον έξοδα – και απαραίτητη προϋπόθεση για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος είναι και η συμπλήρωση του εντύπου Ε3.
Εδώ, σημειώνεται ότι το εισόδημα που προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα ΔΕ φορολογείται από το πρώτο ευρώ με συντελεστή 13% όπως και πέρυσι, αλλά φορολογείται με τις γενικές διατάξεις του Ν. 4172/2013 μετά την αναθεώρησή τους με τον Ν.4387/2016. (βλ. παραπάνω).
Ουδεμία αλλαγή στον συγκεκριμένο πίνακα για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι.
Πίνακας 4Γ2 – Εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα
Αντιστοίχως, στον πίνακα αυτό, καταχωρούνται όλα τα εισοδήματα τα οποία προέρχονται από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, πλην της αγροτικής.
Ο τρόπος υπολογισμού του φορολογητέου εισοδήματος γίνεται σε λογιστική βάση – έσοδα μείον έξοδα – και απαραίτητη προϋπόθεση για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος είναι και η συμπλήρωση του εντύπου Ε3.
Εδώ, σημειώνεται ότι το εισόδημα που προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα ΔΕ φορολογείται από το πρώτο ευρώ με συντελεστή 26% όπως πέρυσι, αλλά με τις γενικές διατάξεις του Ν. 4172/2013 μετά την αναθεώρησή τους με τον Ν.4387/2016. (βλ. παραπάνω) χωρίς όμως να υπάρχει έκπτωση φόρου όπως στους μισθωτούς και συνταξιούχους.
Μοναδική εξαίρεση επί των ανωτέρω, αποτελεί το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα από μη επιτηδευματίες, το οποίο φορολογείται αυτοτελώς με συντελεστή 20% και για το οποίο θα πρέπει να υφίσταται ηλεκτρονική πληροφόρηση με τα στοιχεία προσυμπληρωμένα. Σε περίπτωση που δεν υφίσταται ηλεκτρονική πληροφόρηση, θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες που καταγράφονται ως οδηγίες για τον πίνακα 4Α.
Ουδεμία αλλαγή στον συγκεκριμένο πίνακα του εντύπου για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι.
Πίνακας 4Δ1 – Εισόδημα από μερίσματα, τόκους, δικαιώματα
Ο πίνακας 4Δ1, εμπεριέχει εισοδήματα που προέρχονται από μερίσματα εταιρειών, τόκους καταθέσεων και δικαιώματα.
Κάθε πηγή εισοδήματος εξ’ αυτών έχει διαφορετικό συντελεστή φορολόγησης, με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης, καθότι και εδώ η φορολόγηση είναι αυτοτελής.
Πιο συγκεκριμένα:
- Μερίσματα. Στους κωδικούς που πρέπει να δηλωθούν τα μερίσματα, περιλαμβάνονται μόνο τα μερίσματα επιχειρήσεων που τηρούν διπλογραφικά βιβλία, καθότι οι νομικές οντότητες που τηρούν απλογραφικά βιβλία, δεν παρακρατούν φόρο κατά τη διανομή των κερδών. Ο συντελεστής φορολόγησης των μερισμάτων είναι φέτος 15% αντί του 10% που ήταν κατά την περυσινή χρονιά.
- Τόκοι. Φορολογητέο εισόδημα από τόκους αποτελεί κάθε εισόδημα από αυτή την πηγή, είτε προέρχεται από την ημεδαπή είτε από την αλλοδαπή.
Ο συντελεστής φορολόγησης των τόκων είναι 15%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά για τους τόκους υπάρχει επιλογή παραπλεύρως των κωδικών 667-668, όπου, επιλέγοντάς την, εμφανίζονται όλα τα σχετικά ποσά από τόκους που ο φορολογούμενος είναι είτε κύριος δικαιούχος είτε συνδικαιούχος. Τα συγκεκριμένα στοιχεία, έχουν δοθεί στο Υπουργείο Οικονομικών από την κάθε τράπεζα, ως έχει τη σχετική υποχρέωση.
- Δικαιώματα. Φορολογητέο εισόδημα από δικαιώματα αποτελεί κάθε εισόδημα από αυτή την πηγή είτε προέρχεται από την ημεδαπή είτε από την αλλοδαπή. Δικαιώματα ενδεικτικά θεωρούνται τα εισοδήματα από το δικαίωμα χρήσης πνευματικής ιδιοκτησίας, εμπορικού σήματος, διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κλπ. Ο συντελεστής φορολόγησης των δικαιωμάτων είναι 20%.
Σε όλα τα παραπάνω εισοδήματα, παρέχεται εκ προοιμίου στο Υπουργείο Οικονομικών ηλεκτρονική πληροφόρηση, με την προϋπόθεση ότι αυτά έχουν αποκτηθεί στην ημεδαπή.
Παρ’ όλα αυτά, επειδή η υποχρέωση χορήγησης των πληροφοριών που αφορούν μερίσματα και δικαιώματα από τους αρμόδιους φορείς είναι έως 31/12/2017, είναι προφανές ότι οι σχετικοί κωδικοί που αφορούν αυτά τα εισοδήματα δε θα είναι συμπληρωμένοι.
Ουδεμία αλλαγή στον συγκεκριμένο πίνακα του εντύπου για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι.
Πίνακας 4Δ2 – Εισοδήματα από ακίνητη περιουσία
Στον πίνακα 4Δ2, δηλώνεται πάσης φύσεως εισόδημα που προέρχεται από ακίνητη περιουσία, είτε αφορά εκμισθούμενα ακίνητα, είτε όχι.
Στην εκδοχή που δεν υφίστανται εισοδήματα από εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση ακινήτων, αλλά συντρέχει περίπτωση φορολόγησης εισοδήματος προερχόμενου από ακίνητη περιουσία, διακρίνονται ως επί το πλείστον όλες οι περιπτώσεις που αφορούν τεκμαρτά εισοδήματα από ιδιοχρησιμοποίηση ακινήτων (αφορά κατά κύριο λόγο επαγγελματικούς λόγους) και από δωρεάν παραχώρηση ακινήτων (άνω των 200 τ.μ. σε γονείς προς τέκνα και αντίστροφα, από το πρώτο τ.μ. σε όλες τις άλλες περιπτώσεις).
Σημειώνεται ότι η φορολόγηση για τα ανωτέρω εσοδήματα γίνεται αυτοτελώς με την ακόλουθη κλίμακα:
Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί ότι εισοδήματα από ακίνητη περιουσία που δεν έχουν εισπραχθεί μέσα στο έτος δεν φορολογούνται, με την προϋπόθεση να έχουν ληφθεί όλα τα αναγκαία μέτρα για την είσπραξή τους. Εξυπακούεται ότι η φορολόγησή τους θα γίνει κατά το έτος που τα προαναφερθέντα εισοδήματα θα εισπραχθούν.
Τέλος, για τη συμπλήρωση του παραπάνω πίνακα, προαπαιτείται και η υποβολή του πίνακα Ε2, που αφορά τα εισοδήματα από ακίνητη περιουσία.
Οι αλλαγές που έγιναν φέτος αφορούν την προσθήκη των παρακάτω κωδικών:
Α) Κωδ. 115-116 όπου σε αυτούς δηλώνεται το ακαθάριστο εισόδημα που αποκτήθηκε το 2016 από υπεκμίσθωση εκτάσεων γης και
Β) Κωδ. 116-118 όπου σε αυτούς δηλώνεται το ποσό των ενοικίων που έχουν καταβάλλει οι υπεκμισθωτές εκτάσεων γης ώστε αυτά να αφαιρεθούν από τα εισοδήματα που θα δηλώσουν.
Πίνακας 4Δ3 – Εισοδήματα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου
Στον εν λόγω πίνακα, δηλώνονται πάσης φύσεως εισοδήματα τα οποία προέρχονται από την υπεραξία μεταβίβασης κινητών αξιών, είτε προέρχονται από την ημεδαπή είτε από την αλλοδαπή. Και εδώ ο συντελεστής φορολόγησης είναι αυτοτελής και είναι της τάξεως του 15%.
Ουδεμία αλλαγή στον συγκεκριμένο πίνακα του εντύπου για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι.
Σε συνέχεια του αφιερώματος για τις φορολογικές δηλώσεις του 2017, θα προχωρήσουμε στην ανάλυση και των υπολοίπων πινάκων του εντύπου. Πιο συγκεκριμένα:
Πίνακας 5 - Προσδιορισμός ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης
Καταρχάς δύο λόγια. Βάση των διατάξεων του ΚΦΕ, προβλέπεται η φορολόγηση με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης, ως εναλλακτικός τρόπος υπολογισμού ελάχιστης φορολογίας, όταν το τεκμαρτό εισόδημα είναι υψηλότερο από το συνολικό πραγματικό εισόδημα.
Περιπτώσεις που δεν εφαρμόζεται η αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης.
Όπως σε άλλα σημεία του εντύπου, έτσι και σε αυτό προβλέπονται ειδικές περιπτώσεις για τις οποίες δεν εφαρμόζεται η ετήσια αντικειμενική δαπάνη και η δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Ενδεικτικές περιπτώσεις είναι οι κάτοικοι εξωτερικού, οι οποίοι βαρύνονται μόνο για τα ποσά που αφορούν δαπάνες που καταβλήθηκαν για την αγορά αγαθών που αποτελούν τεκμήρια, όπως επίσης και οι μακροχρόνια άνεργοι, οι οποίοι έχουν πραγματική οικονομική αδυναμία, κάτι που θα πρέπει να αποδείξουν προσκομίζοντας και θέτοντας τα σχετικά δικαιολογητικά στη διάθεση του αρμόδιου προϊσταμένου Δ.Ο.Υ..
Τρόπος φορολόγησης της προστιθέμενης διαφοράς τεκμαρτών δαπανών.
Ο τρόπος υπολογισμού της φορολογίας με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες γίνεται:
Α) Με τις γενικές διατάξεις της κλίμακας των μισθωτών στις περιπτώσεις που ο φορολογούμενος έχει εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες ή συντάξεις, ή το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος προέρχεται από μισθωτές υπηρεσίες ή συντάξεις, ή δεν υπάρχει εισόδημα από καμία κατηγορία, ή έχει εισοδήματα μόνο από κεφάλαιο και υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και ταυτόχρονα το τεκμαρτό του εισόδημα δεν υπερβαίνει τις 9.500€, ή είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ κατά το κρινόμενο φορολογικό έτος.
Β) Με βάση την κλίμακα των εισοδημάτων από επιχειρηματική δραστηριότητα, εφόσον το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων του φορολογουμένου προέρχεται από αυτή την πηγή.
Γ) Και με τους δύο ανωτέρω τρόπους. Ειδικότερα, όταν το εισόδημα του φορολογουμένου -εξαιρουμένου του εισοδήματος από κεφάλαιο - δεν υπερβαίνει τις 6.000€ και δεν προέρχεται από επιχειρηματική ή αγροτική δραστηριότητα ενώ το τεκμαρτό δεν υπερβαίνει τις 9.500€, τότε η επιπλέον διαφορά φορολογείται με την κλίμακα των μισθωτών. Εφόσον υπερβαίνει το ποσό των 6.000€ η διαφορά φορολογείται με την κλίμακα των εισοδημάτων από επιχειρηματική δραστηριότητα.
Τι αποτελεί όμως τεκμήριο;
Τεκμήρια αποτελούν:
- Τα χρησιμοποιούμενα προς ιδιοκατοίκηση ακίνητα, τα δωρεάν παραχωρημένα ή τα μισθωμένα.
- Τα επιβατικά αυτοκίνητα ΙΧ. Διευκρινίζεται: Όχι οι μοτοσυκλέτες.
- Τα σκάφη αναψυχής.
- Τα αεροσκάφη, τα ελικόπτερα, τα ανεμόπτερα.
- Οι πισίνες.
- Δαπάνες διδάκτρων τέκνων σε ιδιωτικά σχολεία.
- Δαπάνες για οικιακές βοηθούς.
Το ύψος της τεκμαρτής αντικειμενικής δαπάνης προσδιορίζεται με βάση τις διατάξεις του άρθρου 31 του ΚΦΕ.
Επίσης, αποτελούν αντικείμενα τεκμαρτής διαβίωσης και τα κόστη απόκτησης όσων εκ των ανωτέρω αποτελούν αντικείμενα απόκτησης, όπως επίσης και των:
- Κινητών πραγμάτων αξίας μεγαλύτερης των 10.000€
- Εταιρικών μεριδίων, επιχειρήσεων κλπ.
Τέλος, αντικείμενο υπολογισμού τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης αποτελούν και:
- Η χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε
- Οι δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες άνω των 300€ (με εξαίρεση το Δημόσιο)
- Η τοκοχρεωλυτική απόσβεση δανείων οποιασδήποτε μορφής.
Εδώ διευκρινίζεται ότι ενώ δεν αποτελεί τεκμήριο η χρήση της μοτοσυκλέτας, το κόστος απόκτησής της πρέπει να δηλωθεί υποχρεωτικά.
Ουδεμία αλλαγή στον συγκεκριμένο πίνακα του εντύπου για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι.
Πίνακας 6 - Πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία – Ποσά που μειώνουν την ετήσια δαπάνη
Στον πίνακα αυτό συμπληρώνονται τα πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία και τα ποσά που μειώνουν τη διαφορά μεταξύ συνολικού εισοδήματος και ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης.
Ως πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία, νοούνται όλα τα εισοδήματα τα οποία έχουν φορολογηθεί στην πηγή και έχει εξαντληθεί η φορολόγησή τους, όπως τα μερίσματα τίτλων. Επίσης, ως τέτοια νοούνται και τα εισοδήματα που προέρχονται από τη διανομή κερδών από συμμετοχή σε νομικά πρόσωπα που τηρούν απλογραφικά βιβλία.
Επιπροσθέτως, ίδια αντιμετώπιση έχουν και τα εισοδήματα που προέρχονται από μερίσματα πλοιοκτητριών εταιρειών.
Οι ανωτέρω, είναι κάποιες από τις πιο ενδεικτικές πηγές εισοδημάτων για τα οποία δεν προβλέπεται υπολογισμός φόρου εισοδήματος, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν εισοδήματα για τα οποία θα υπολογιστεί έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης.
Βεβαίως, υπάρχουν και εισοδήματα τα οποία εξαιρούνται και από την έκτακτη εισφορά, τα οποία ενδεικτικά είναι το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων, το ειδικό επίδομα πολυτέκνων, η αποζημίωση απόλυσης, κλπ.
Τέλος, πλην των ανωτέρω, υπάρχουν και μία σειρά πληροφοριακών στοιχείων τα οποία όχι μόνο δεν αποτελούν εισόδημα και κατ’ επέκταση αντικείμενο φορολόγησης με έκτακτη εισφορά, αλλά αντιθέτως, συνεπικουρούν με τη χρήση τους - μέσω της συμπλήρωσής τους στους αντίστοιχους κωδικούς - για την κάλυψη τεκμηρίων τρέχουσας ή μελλοντικών χρήσεων.
Τέτοια αποτελούν ενδεικτικά, οι υποτροφίες και τα χρηματικά βραβεία, τα κέρδη από λαχεία, τα ποσά που προέρχονται από διάθεση περιουσιακών στοιχείων, όπως π.χ. η πώληση ενός ακινήτου ή ενός αυτοκινήτου, η λήψη δανείων (όχι η καταβολή τοκοχρεωλυτικών δόσεων η οποία αποτελεί όπως αναφέραμε τεκμήριο), κλπ.
Φυσικά, δε θα πρέπει να μη ληφθεί υπόψη και η χρήση ποσού από ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων χρήσεων για την κάλυψη τεκμηρίων, σε περίπτωση που υπάρχει δυνατότητα χρήσης προς ανάλωση σχετικού κονδυλίου, το οποίο θα προέρχεται από εισοδήματα που φορολογήθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη.
Οι αλλαγές που υπάρχουν στο συγκεκριμένο πίνακα σε σύγκριση με πέρυσι είναι οι εξής:
Α) Προσθήκη κωδ. 661-662, όπου δηλώνονται τα επιδόματα ανεργίας ΟΑΕΔ αλλά και τα επιδόματα ανεργίας που χορηγούν το ΓΕΝΕ και το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και
Β) Προσθήκη κωδ. 421-422, όπου δηλώνονται τα ενοίκια που καταβάλλονται στις Ιερές Μονές Αγίου Όρους, ούτως ώστε τα τέλη χαρτοσήμου να χρεωθούν στους ενοικιαστές.
Πίνακας 7 – Ποσά δαπανών που αφαιρούνται από το συνολικό εισόδημα ή από το φόρο
Στο συγκεκριμένο πίνακα, αναγράφονται όλες οι δαπάνες οι οποίες δύνανται να αφαιρέσουν τυχόν προκύπτων φόρο από το εισόδημα.
Ως τέτοιες -ενδεικτικά- θεωρούνται:
Α) Τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, στα οποία περιλαμβάνονται και τα φάρμακα - όχι παραφάρμακα ή καλλυντικά τα οποία αγοράζονται από τα φαρμακεία – με την προϋπόθεση ότι ξεπερνούν το 5% του φορολογητέου εισοδήματος. Σε αυτή την περίπτωση η έκπτωση προσδιορίζεται σε ποσοστό 10% επί των δαπανών, με μέγιστο ποσό έκπτωσης τα 3.000€.
Β) Δωρεές προς διάφορους φορείς, όπως οι ιεροί ναοί, μονές, δημόσια νοσοκομεία, κοινωφελή ιδρύματα, φορείς γενικής κυβέρνησης κλπ.
Γ) Δωρεές για την απόσβεση δημόσιου χρέους κλπ.
Οι αλλαγές που υπάρχουν στο συγκεκριμένο πίνακα σε σύγκριση με πέρυσι είναι οι εξής:
Α) Προσθήκη κωδ. 055-056, όπου δηλώνονται τα ποσά που κατεβλήθησαν από όσους φορολογουμένους το 2016 χρηματοδότησαν πολιτικό κόμμα ή συνασπισμό κομμάτων και
Β) Προσθήκη κωδ. 057-058, όπου δηλώνονται τα ποσά που κατεβλήθησαν από όσους φορολογουμένους το 2016 χρηματοδότησαν υποψήφιο ή αιρετό αντιπρόσωπο της Βουλής των Ελλήνων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Πίνακας 8 – Στοιχεία εξαρτώμενων μελών φορολογουμένων
Στο συγκεκριμένο πίνακα συμπληρώνονται τα στοιχεία των εξαρτωμένων μελών των φορολογουμένων.
Ως τέτοια νοούνται:
Α) τα ανήλικα τέκνα έως 18 ετών, τα ενήλικα έως 25 ετών με την προϋπόθεση ότι φοιτούν σε σχολεία ή σχολές ή είναι άνεργα.
Β) Επίσης, εξαρτώμενα μέλη θεωρούνται οι ανιόντες των φορολογουμένων, οι ορφανοί ανήλικοι συγγενείς μέχρι τον 3ο βαθμό και οι ανύπαντροι αδελφοί ή αδελφές των φορολογουμένων με αναπηρία 67% και άνω.
Για να θεωρούνται τα ανωτέρω μέλη ως εξαρτώμενα, δε θα πρέπει να υπερβαίνουν τα ποσά των 3.000€ (περ. α) και 6.000€ (περ. β) αντίστοιχα.
Ουδεμία αλλαγή στον συγκεκριμένο πίνακα του εντύπου για φέτος σε σύγκριση με πέρυσι.
Πίνακας 9 – Στοιχεία από το φάκελο του φορολογουμένου
Ο συγκεκριμένος πίνακας συμπληρώνεται αποκλειστικά από την υπηρεσία.
Και σε αυτόν τον πίνακα ουδεμία αλλαγή δεν έγινε σε σύγκριση με πέρυσι.
Πίνακας 10 – Συμπλήρωση τραπεζικού λογαριασμού
Σε περίπτωση που το αποτέλεσμα της εκκαθάρισης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος είναι πιστωτικό (επιστροφή φόρου), τότε πρέπει υποχρεωτικά να δηλωθεί τραπεζικός λογαριασμός της ημεδαπής, με τη μορφή ΙΒΑΝ. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε περίπτωση πιστωτικού αποτελέσματος, η υποβολή της δήλωσης δεν προχωρά, αν δεν δηλωθεί τραπεζικός λογαριασμός.
Η αλλαγή που υπάρχει στο συγκεκριμένο πίνακα φέτος είναι ότι για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα να δηλωθεί και λογαριασμός της συζύγου/Μ.Σ.Σ..
Άλλοι φόροι που υπολογίζονται μέσα από τη δήλωση
Πλην του υπολογισμού της φορολογίας εισοδήματος, μέσα από το έντυπο της δήλωσης, το υπουργείο εισπράττει και μία σειρά άλλων φόρων οι οποίοι έχουν ψηφιστεί ή αποφασιστεί από σειρά νόμων ή διατάξεων. Το γενικό πλαίσιο ορίζεται με βάση τις διατάξεις του Ν.3986/2011 και των τροποποιητικών νόμων αυτού – τελευταία αναθεώρηση έγινε με τον Ν.4334/2015, όπου πλην του φόρου εισοδήματος, μέσα από το έντυπο της δήλωσης υπολογίζονται:
Α) Η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης
Με την ψήφιση του Ν.4387/2016, επήλθε αλλαγή στον υπολογισμός της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης. Πριν, ο υπολογισμός γινόταν ως εξής:
Ενώ από φέτος είναι ο ακόλουθος:
Ειδοποιός διαφορά σε σχέση με τον υπολογισμό που αλλάζει για πρώτη φορά από φέτος σε σύγκριση με τον υπολογισμό που ίσχυε από την πρώτη εφαρμογή του το 2011 έως σήμερα είναι ότι εφαρμόζεται ο υπολογισμός βάσει κλίμακας και όχι η εφαρμογή ενός μόνο συντελεστή ανάλογα με το εισόδημα του φορολογουμένου.
Παράδειγμα:
Φορολογητέο εισόδημα 21.000€
Α) Με τον προηγούμενο τρόπο υπολογισμού ο φόρος θα ήταν 21.000€ Χ 1,40% = 294€.
Β) Με το νέο τρόπο υπολογισμού ο φόρος θα είναι (12.000€ Χ 0%) + (8.000€ Χ 2,20%) + (1.000€ Χ 5,00%) = (0€+176€+50€) = 226€.
Συνεπώς, με την αλλαγή με την οποία θεσπίστηκε ο νέος τρόπος υπολογισμού, ευνοημένοι είναι από άποψη ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης όσοι είχαν εισοδήματα έως 22.889€, ενώ επιβαρυμένοι θα είναι όσοι είχαν εισοδήματα μεγαλύτερα του ποσού αυτού.
Β) Τέλος επιτηδεύματος
Για τα φυσικά πρόσωπα το τέλος επιτηδεύματος ορίζεται σε 650€ ετησίως.
Για κάθε υποκατάστημα το ποσό ορίζεται σε 600€ ετησίως.
Εξαιρέσεις αποτελούν οι νέοι επιτηδευματίες – για τα πρώτα 5 έτη – και οι επιτηδευματίες που θέλουν 3 έτη για τη συνταξιοδότησή τους. Ως έτος συνταξιοδότησης ορίζεται το 65ο. Πλην των ανωτέρω, εξαίρεση αποτελούν και οι επιχειρήσεις που έχουν έδρα σε νησιά κάτω των 3.100 κατοίκων. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν επιβάλλεται τέλος επιτηδεύματος.
Γ) Φόρος πολυτελούς διαβίωσης
Επιπλέον, με το Ν.4111/2013, όπως αυτός τροποποιήθηκε με το Ν.4334/2015, επιβάλλεται φόρος πολυτελούς διαβίωσης, επί των ποσών των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης που προκύπτουν από:
- Επιβατικά άνω των 1.929cc με συντελεστή 5% (για ΕΙΧ έως 10 ετών)
- Επιβατικά άνω των 2.500ccμε συντελεστή 13% (για ΕΙΧ έως 10 ετών)
- Αεροσκάφη με συντελεστή 13%
- Πισίνες με συντελεστή 13%
- Σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης άνω των 5 μέτρων με συντελεστή 13%.
Δ) Προκαταβολή φόρου εισοδήματος
Τέλος, με βάση τις διατάξεις του άρθρου 69 του Ν.4172/2013, όπως αυτό τροποποιήθηκε με τον Ν.4336/2015, όλα τα φυσικά πρόσωπα για το φορολογικό έτος, τα οποία αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα υποχρεούνται να προκαταβάλλουν φόρο της τάξεως του 100% σε σύγκριση με την προκαταβολή της τάξεως του 75% που ίσχυε πέρυσι.
Εν κατακλείδι
Σαφώς τα παραπάνω αποτελούν τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές για τη συμπλήρωση της δήλωσης για το φορολογικό έτος 2016. Ήδη, τόσο με την ψήφιση σειράς νόμων από το περασμένο καλοκαίρι, όσο και με τον δημοσιευθέντα Ν.4387/2016, όπου μεταβάλλονται μεταξύ άλλων οι συντελεστές φορολογίας εισοδήματος και έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης, εύκολα γίνεται αντιληπτό, ότι τα παραπάνω αποτελούν βοήθημα αποκλειστικά για το τρέχων έτος.
Όπως μπορεί πολύ εύκολα να αντιληφθεί κανείς, η διαδικασία υποβολής της δήλωσης φόρου εισοδήματος, μέσα από τον νομικό κυκεώνα που περιλαμβάνει σωρεία ρυθμιστικών νόμων και διατάξεων, έχει καταστεί μία αρκετά σύνθετη και πολύπλοκη διαδικασία. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν αισθάνεται σίγουρος για την ορθότητα της συμπλήρωσης των στοιχείων που απαιτούνται, είναι προτιμότερο να απευθύνεται στο λογιστή – φοροτεχνικό του προς αποφυγή άσκοπων επιβαρύνσεων, η διαγραφή των οποίων, εν προκειμένω, είναι μία ιδιαιτέρως επίπονη διαδικασία.